بررسی روان‌شناختی موانع امید در جامعه از منظر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، گروه قرآن و روانشناسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 دانشیار، گروه‌ روانشناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی روان‌شناختی موانع امید در جامعه از منظر قرآن می‌باشد. این پژوهش براساس روش تحلیل محتوای کیفی سامان یافته است. بدین منظور منابع اسلامی و روان‌شناختی مورد مطالعه قرار گرفت و مطالب در چیدمان منطقی استخراج گردید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که، از منظر قرآن و با یک نگاه روان‌شناختی می‌توان سه مانع شناختی، هیجانی و رفتاری را برای امید در جامعه مؤثر دانست. کفر، گمراهی و ترس از مرگ، از موانع شناختی امید در جامعه هستند. در حوزه عاطفی نیز می‌توان به سه مانع افسردگی، غرور و عدم انگیزش اشاره کرد. فقدان شرح صدر، و عدم خودمهارگری در ارتکاب گناهان نیز ازجمله موانع حوزه رفتاری امید به‌شمار می‌آیند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psychological Examination of Obstacles to Hope in Society from the Perspective of the Quran

نویسندگان [English]

  • Majid Jafari Herafteh 1
  • Mohammed kavyani 2
1 Ph.D., Department of Quran and Psychology, Al-Mustafa Al-Alamiya Society, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Psychology, University Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

The present research aims to examine the psychological obstacles to hope in society from the perspective of the Quran. This research is based on the qualitative content analysis method. For this purpose, Islamic and psychological sources were studied, and the contents were logically arranged. The findings of the research indicate that from the perspective of the Quran and with a psychological view, three cognitive, emotional, and behavioral obstacles can be considered effective for hope in society. Disbelief, misguidance, and fear of death are cognitive obstacles to hope in society. In the emotional domain, three obstacles of depression, pride, and lack of motivation can be mentioned. Lack of clarity of the chest, and lack of self-control in committing sins are also among the behavioral obstacles to hope.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hope
  • Society
  • Quran
  • Pride
  • Death
  • Disbelief

مراجع

 
قرآن کریم.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408ق). روض ‌الجنان و روح ‌الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
بهاری، فرشاد (1390). مبانی امید و امیدآفرینی (راهنمای امیدآفرینی). تهران: دانژه.
پرچم، اعظم؛ فاتحی‌‌زاده، مریم؛ محققیان، زهرا (1390). بررسی تطبیقی ناامیدی در نظریه اسنایدر و قرآن کریم. مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، 43(87)، ص108 -83.
تستری، سهل بن عبد الله (1423ق). تفسیر تستری. بیروت: دارالکتب العلمیه.
حسینی همدانی، سید محمدحسین (1404ق). انوار درخشان. تهران: کتابفروشی لطفی، ج14.
حسینی، سید عباس (1382ق). تفسیر علیین. قم: انتشارات اسوه.
خلیلیان شلمزاری، محمود (1391). ساخت و اعتباریابی مقیاس امید از دیدگاه اسلام. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما: غلامرضا جندقی؛ استاد مشاور: عباس پسندیده و فرید براتی سده. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
دلاور، علی (1374). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد، چاپ چهارم.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1404ق). المفردات فی غریب القرآن. دفتر نشر کتاب.
زمخشری، محمود (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی، ج3.
طباطبایى، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج10، 16، 12.
طباطبایى، سید محمدحسین (1422ق). المیزان فى تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الاعلمی، ج11.
طبرسی، فضل بن حسن (1379). مجمع البیان. تهران: انتشارات ناصرخسرو، ج5.
طبرسی، فضل بن حسن (1406ق). المجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو، ج12.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج6.
طیب، سید عبدالحسین (1378). اطیب البیان فی تفسیر قرآن. تهران: انتشارات اسلام، ج4، 8.
علیپور، مهدی؛ حسنی، سید حمیدرضا (1389). پارادایم اجتهادی دانش دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
فاضلی، نصرالله (1376). آموزش، تحقیق و ترویج: تحلیل محتوای نامۀ علوم اجتماعی. نمایۀ پژوهش، 1(2)، ص99-114.
فخرالدین رازی، محمد بن عمر ابوعبدالله (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج19.
فیض کاشانی، ملامحسن (1418ق). الاصفی فی تفسیر القرآن. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ج2.
قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، ج7، 4.
قرشی، سید علی‌اکبر (1377). تفسیر احسن ‌الحدیث. تهران: بنیاد بعثت، ج9.
کریپندورف، کلوس (1378). مبانی روش‌شناسی تحلیل محتوا. ترجمه هوشنگ نائینی. تهران: نشر نی.
محققیان، زهرا (1388). تحلیل مفهوم امید از منظر قرآن و علم روانشناسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشته الهیات: علوم قرآن و حدیث. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.
مردانی نوکنده، محمدحسین (1390). جایگاه و نقش امیدآفرینی در زندگانی با تأکید بر آموزه‌‌های قرآنی و دینی. مهندسی فرهنگی، 6(57-58).
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج10-11، 16.
مومنی، علی‌اکبر (1397). امید در زندگی از منظر قرآن کریم. قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه.
نجاتی، محمدعثمان (1391). حدیث و روان‌شناسی. ترجمۀ حمیدرضا شیخی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
نجفی خمینی، محمدجواد (1398ق). تفسیر آسان. تهران: انتشارات اسلامیه، ج17.
نجفی سبزواری، محمد بن حبیب‌الله (1419ق). ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ج1.
Snyder, C.R. & Lopez S.J. (2007). Positive Psychology The Scientific and Practical Explorations of Human Strengths. Thousand Oaks, CA: Sage.
Snyder, C.R. (2000). Handbook of hope: Theory, Measures and Applications. ed. by C.R. Snyder. USA: Academic Press.
Zhang, Y. & Wildemuth, B.M. (2005). Qualitative Analysis of Content. Human Brain Mapping, 30(7),
p. 2197-2206.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار