نقش وراثت و ژنتیک در تربیت انسان از منظر روایات شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ژنتیک در تربیت انسان و وراثت صفات روحی در منابع حدیثی شیعه است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که، اولاً، وراثت و انتقال صفات به واسطه ژنتیک منحصر در صفات جسمانی و ظاهری نیست؛ بلکه صفات روحی و غیرجسمانی نیز از والدین و خاندان به فرزندان منتقل می‌شود. ثانیاً، برخی صفات اخلاقی در روایات مورد تصریح قرار گرفته‌ و تأکید شده‌اند که به صورت ارثی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. این صفات عبارتند از: حماقت، بی‌وفایی، شجاعت و ترس، شهوت، سخاوت، حسادت، خوش اخلاقی و شرافت. ثالثاً، استعدادهای مختلف افراد نیز از طریق وراثت به فرزندان منتقل می‌شود. بنابراین، روایات مذکور در واقع ملاک‌هایی برای انتخاب همسر با نگاه به تربیت فرزندان آینده شخص را بیان می‌کنند. در این روایات به اصل تأثیر ژنتیک در انتقال صفات و خصوصیاتِ مذکور پرداخته است، اما میزان تأثیر ژنتیک در شکل‌گیری یک خصوصیت در شخصیت انسان را بیان نمی‌کند. تعیین میزان تأثیر ژنتیک در تثبیت صفات روحی و مشخص شدن سهم سایر عوامل مثل محیط، آموزش و... می‌تواند نقشه جامعی برای تربیت افراد به دست مربیان تربیتی دهد. درنتیجه پیشنهاد می‌شود، دانشمندان علوم تربیتی با استفاده از آزمایشات و تجربیات روشمند علمی، سهم وراثت و سایر عوامل در شکل‌گیری صفات مختلف را مورد بررسی قرار دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Inheritance and Genetics in Human Upbringing from the Perspective of Shiite Narratives

نویسنده [English]

  • Mostafa KhodadadNejad
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

The main objective of the present research is to investigate the role of genetics in human upbringing and the inheritance of spiritual traits in Shiite hadith sources. The research method is descriptive-analytical, and the results show that firstly, inheritance and the transmission of traits through genetics are not limited to physical and external traits; rather, spiritual and non-physical traits are also transmitted from parents and ancestors to children. Secondly, some ethical traits have been mentioned and emphasized in the narratives that are inherited from parents to children. These traits include foolishness, disloyalty, courage and fear, lust, generosity, jealousy, good manners, and dignity. Thirdly, various individuals' talents are also transmitted to children through inheritance. Therefore, these narratives actually serve as criteria for choosing a spouse with regard to the upbringing of future children. These narratives address the principle of the influence of genetics on the transmission of traits and characteristics mentioned but do not indicate the extent of genetic influence on the formation of a characteristic in human personality. Determining the extent of genetic influence in stabilizing spiritual traits and identifying the contribution of other factors such as the environment, education, etc., can provide a comprehensive map for the upbringing of individuals by educational mentors. Therefore, it is suggested that educational scientists, using systematic scientific experiments and experiences, investigate the role of inheritance and other factors in shaping various traits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inheritance
  • Spiritual Traits
  • Genetics
  • Shiite Narratives
  • Upbringing
  • Children
  • Parents
قرآن کریم.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید (1404ق). شرح نهج‌البلاغة لابن أبی الحدید. تدوین م. ابراهیم. قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی‏، ج1.
ابن اثیر، مجدالدین (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. تدوین م. طناحی و ط. زاوی. قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏.
ابن ادریس، محمد بن احمد (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی و المستطرفات. تدوین ح. موسوی، و ا. ابن مسیح. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه‏.
ابن بابویه، محمد بن علی (1362). الخصال. تدوین ع. غفاری. قم: جامعه مدرسین‏.
ابن بابویه، محمد بن علی (1413ق). من لایحضره الفقیه. تدوین ع. غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه‏.
ابن سیده، علی بن اسماعیل (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم‏. تدوین ع. هنداوی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ازهری، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت: دار احیاء التراث العربی‏، ج 15.
بصیری، حمیدرضا؛ گوهری، مریم (1392). نقش وراثت در سرنوشت انسان از منظر قرآن و حدیث. سراج منیر، 14(13)، ص105-128. https://doi.org/10.22054/ajsm.2013.295
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج الفصاحة. تهران: دنیاى دانش‏.
جوهری، اسماعیل (1404ق). الصحاح. تدوین ا. عطار. بیروت: دارالعلم للملایین.
حرّعاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
حلّی، حسن بن یوسف (1402ق). رجال العلامة الحلّی. تدوین م. بحرالعلوم. قم: الشریف الرضی.
حمیری، عبدالله بن جعفر (1413ق). قرب الإسناد. تدوین م. آ. السلام. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
حمیری، نشوان بن سعید (1420ق). شمس العلوم. تدوین م. اریانی، ی. عبدالله و ح. عمری. دمشق: دارالفکر.
سالاری، عزیزاله (1396). فقر معرفت‌شناختی و روان‌شناختی در اندیشۀ پاولف و مکتب رفتار. پژوهش‌های معرفت‌شناختی، 6(14)، ص117-149.
سلطانی، جلال (1398). چیستیِ ژن، کنکاشی تاریخی، زیست‌شناختی، معرفت‌شناختی، و فلسفی. زیست‌شناسی ایران، 3(5)، ص15-34.
شهریاری، روح‌الله؛ نجفی، حسن (1398). تحلیل حدود عاملیت صفات وراثتی در تربیت اخلاقی از منظر روایات. معرفت، 28(1)، ص23-33.
طبرسی، حسن بن فضل (1412ق). مکارم الأخلاق‏. قم: الشریف الرضى‏.
طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
طوسی، محمد بن الحسن (1407ق). تهذیب الأحکام‏. تدوین ح. خراسان. تهران: دارالکتب الإسلامیه‏، ج6.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
قاسمی، محمدعلی (1384). بهینه‌سازی ژنتیک از منظر اسلام. رواق اندیشه، شماره 47.
قمی، علی بن ابراهیم (1404ق). تفسیر القمی‏. قم: دارالکتاب‏.
کشی، محمد بن عمر (1404ق). اختیار معرفة الرجال. تدوین م. رجایی. قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تدوین ع. غفاری؛ م. آخوندی. تهران: دارالکتب الإسلامیة، ج5.
لیثی واسطی، علی بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. تدوین ح. حسنی بیرجندی. قم: دارالحدیث‏.
مجلسی، محمدباقر (1404ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏. تدوین س. رسولی محلاتی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
محدث نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسائل. بیروت: آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ج19.
مفضل بن عمر (بی‌تا). توحید المفضل‏. تدوین ک. مظفر. قم: داوری.
نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال نجاشی. تدوین س. شبیری زنجانی. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، مؤسسة النشر الإسلامی.
نظری توکلی، سعید (1391). تأملی بر جایگاه وراثت در آموزه‌های دینی و تاثیر آن بر تربیت‌پذیری انسان. اخلاق زیستی، 2(6)، ص155-188.
نیرومند، رضا (1392). پیامدهای کلامی _اخلاقی تحولات ساختار ژنتیک. مشهد: دانشگاه فردوسی.
Gène (n.d.). Retrieved from: https://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A8ne
Genetics (2022). Retrieved from: National Institute of General Medical Sciences:       
https://www.genome.gov/genetics-glossary/Genetics
Green, E.D. (2023). GENE. Retrieved from: https://www.genome.gov/genetics-glossary/Gene